تبیین شاخصه های تزئین در هنر اسلامی و تأثیر آن در نقوش منسوجات اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان.

10.22052/ijejs.2024.254576.1002

چکیده

نقوش به کار رفته در منسوجات اسلامی ایران، به نوعی منعکس کننده هنر و شعائر اسلام هستند. شکوفایی منسوجات اسلامی در ایران به علت استفاده از تکنیک ها و دقیق شدن در جزئیات و نیز پایداری رنگ، اصالت نقش و تزیینات خاص آن بوده است. این نقوش برجای مانده از دوران اسلامی، معیارهای زیبایی شناسانه ای را به ما ارائه می دهند. بنابرآنچه بیان شد، پژوهش حاضر بر آن بوده تا به این پرسش پاسخ دهد که شاخصه های تزیین هنراسلامی چه نقشی در شکل گیری نقوش منسوجات اسلامی در ایران داشته است؟ بر این اساس با بررسی سیر تحول نقوش و عناصر تزیینی در دوران اسلامی، آشکار شد که منسوجات این دوران با تلفیق مفاهیم دینی به عنوان نمادی از اسلام در ترویج و تقویت ارزش های والای معنوی نقش مؤثری را ایفا کرده است. از همین رو پژوهش حاضر، با بررسی و تحلیل نقوش منسوجات اسلامی، معانی نهفته در این آثار را آشکار نموده و از این راه فرضیه مطرح شده نیز تبیین گردیده است. فرض اصلی مقاله پیشرو این است که استفاده از شاخصه های تزیین در هنراسلامی ایران در منسوجات آن دوران به عنوان یک منبع هویتی عمل کرده و مؤثر بوده است. به طورکلی هدف نگارندگان در مقاله حاضر بر آن بوده تا تأثیرپذیری نقوش منسوجات اسلامی ایران از شاخصه های تزیین در هنراسلامی را تبیین کنند. این مقاله حاصل پژوهشی است که بر اساس روش تحقیق توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته و در گردآوری اطلاعات تا حد ممکن به منابع و اسناد دست اول مراجعه شده است. نتایج این پژوهش مبین آن است که شاخصه های تزیین در هنراسلامی تأثیرکارکردی به سزایی در منسوجات دوران اسلامی ایران داشته و به عنوان پشتوانه ای فرهنگی-هنری نقش مؤثری را ایفا کرده است و حاوی مفاهیم عمیق عرفانی-اسلامی می باشد.

کلیدواژه‌ها